OASE, januari/februari 1989

Meer loon naar werk, 
met meer aan het werk

De sektor in beroering

   

Inhoud

De vakbonden aan het woord
    Joos Wauters
    Jan Martens

De instellingen aan het woord
    Patrick Belgrado
    Ria Cerulis
    Sep Cauwberghs
    Jan Hertogen

De verenigingen aan het woord
    VFG
    KVG 
Zie ook KVG-tijdschrift en artikel DS 7-3-89
   
(Zie ook Straal, CM)

Besluit

zie ook De jongeren aan het woord
en Een staking doe je nooit alleen

Over resultaten acties zie FET 18-05-89 en DS 19-05-89
en Ons Recht LBC-NVK juni 1989

Na tien jaar stilte was het welletjes geweest. Genoeg geslikt, geknikt, begrepen, gewacht,.. . De opvoeders komen de straat op, houden prikakties, bezetten het kabinet van Minister Lenssens, én als dat allemaal niet helpt : een staking in de gehandikaptensektor en in de bijzondere jeugdzorg. Over deze beroering in de sektor sprak OASE met de vakbondsfunktionarissen van de opvoedingsinstellingen van LBC en BBTK, sprak OASE met het bewonerskomitee, de vakbondsdelegatie en de direktie n Eigen Thuis, een instelling voor gehandikapten, ie reeds twee maanden in staking is, én stapte OASE mee in de betoging van 27 januari (1989).

 

De vakbonden aan het woord

Een bewogen verslag

Een gesprek met Joos Wauters, vakbondsfunktionaris voor de opvoedingsinstellingen van de landelijke bediendencentrale (LBC) van het christelijk vakverbond.

OASE: Na 10 jaar stilte terug beroering in de sektor. War ligt de aanleiding voor die beroering? Joos Wauters : Ik denk inderdaad dat het een hele tijd geleden is dat er van straatberoering sprake was. Nochtans was er hier en daar in de tussenperiode wel wat beweging, denk bvb maar aan '83 waar wij samen met de gehandikaptensektor nog een betoging en een meeting organiseerden tegen de besparingsmaatregelen die Minister Steyaert destijds aankondigde. Maar wij hebben inderdaad gemerkt dat de libérale regering Martens-Verhofstadt veel mensen op de knieën gekregen heeft en veel heeft doen slikken zodat er nauwelijks verzet is geweest van de interprofessionele vakbonden,  zowel het ACV als het ABVV. Dat verklaart voor een stuk wel die periode van stilte.

Maar vanaf '85 hebben wij met de LBC dat terug op gang proberen trekken en hebben wij een eisenbundel neergelegd in een tijd zoals achteraf bleek - dat de achterban daar nog niet klaar voor was. Het is toen bij verbaal verzet gebleven. In elk geval, toen de mogelijkheid er kwam voor alle sektoren in ons land om terug vrij te onderhandelen over de lonen, hebben wij die kans dan ook aangegrepen om de mobilisatie terug ekstra kracht bij te zetten en sindsdien hebben wij dat geduldig verder uitgebouwd.

Als je vraagt naar de aanleiding nu dan denk ik dat wij met de LBC getracht hebben om goed te luisteren naar de mensen, hen te motiveren, hen soms ook wat af te remmen als ze al te ver vooruit liepen op de basisbeweging. Dat is een soort evenwicht zoeken, zorgen dat iedereen aansluit en daar dan een vorm aan geven. Dat is iets waar we nu bijna een jaar mee bezig zijn.

Eisen...

OASE : Zou U de eisen voor de duidelijkheid nog eens op een rijtje willen zetten ?
J.W.
: Er is pas een herformulering van de eisen geweest. In het akkoord '87-'88 vroegen wij 3,5 % loonsverhoging. Nu zitten wij echter in een volgend interprofessioneel akkoord, nl. '89-'90 en is de eis hervormd, vertaald naar 10 % loonsverhoging. Dat betekent dus dat we nu een duidelijke looneis stellen van 10 % loonsverhoging voor alle personeel. Ten tweede eisen wij, met de opheffing van de personeelsstop nu, een toename van de personeelsnormen. Konkreet moet minstens een stijging van het personeelsbestand van 20 % in de gehandikaptenzorg en van 10 % in de bijzondere jeugdzorg plaats vinden om alleen nog maar de wettelijke normen op te vullen. Dus dan spreken we nog niet eens van de herziening van deze normen en dan spreken we nog niet van de wachtlijsten die voornamelijk in de gehandikaptensektor bestaan, ni. inzake de nood aan opvang.

Dit zijn dus de 2 grote kapstokken : looneisen en personeelsnormen onder het motto : "Loon naar werk" en "Met meer aan het werk". Daarnaast worden kompensaties gevraagd voor onregelmatige prestaties (avond- en weekendwerk), worden een aantal heroriënteringen gevraagd op klassifikaties en barema's o.m. arbeidersweddeschalen, opvoedersweddeschalen en direktieweddeschalen. Verder wordt de 38-urenweek nog eens herhaald en de 3-of-meer-partijenkonferentie. De bedoeling van deze konferentie zou zijn om met de verschillende aktoren in het veld aan de tafel te gaan zitten om de verschillende beleidsevoluties te bespreken en samen met de bevoegde minister, die de eindbeslissing heeft, ook het beleid mee voor te bereiden. Want nu stellen we vast dat vele groepen, ook de gebruikers, in dat beleidsvoorbereidend werk worden uitgesloten en dat hiervoor ook geen officiéle struktuur van overleg voorzien is.

Dit zijn de voornaamste eisen. Hier draait het dus allemaal om.

OASE : De eisen gaan ekspliciet over meer financien. Nochtans kunnen financien toch moeilijk los worden gezien van een aantal inhoudelijke en strukturele aspekten ?
J.W. : Ik ontken niet dat de financiële eisen een belangrijk element blijven maar dat wil daarom niet zeggen dat er geen kwaliteitseisen gesteld worden. Deze stelt men namelijk wel door de eis naar de verhoging van de personeelsnorm. Aan deze personeelsnorm wordt meer geschoold personeel gekoppeld, wordt betere pedagogische begeleiding gekoppeld, inspraak, medebeslissingsrecht e.d. Ook de partijenkonferentie is het struktureel garanderen van inspraak en medebeslissingsrecht. Deze kwaliteitseisen zijn dus wel geëkspliciteerd maar zijn blijkbaar niet zo zichtbaar .

Wij steunen...

OASE : Wie onderschrijft de eisen bundel ?
J.W.
: Dat zijn LBC en BBTK, dus de vakbonden. Ook werkgevers, politici, gehandikaptenorganisaties, . . . Als je zo rond kijkt, hoor je overal dat de eisen gegrond zijn.

OASE : De werkgeversorganisatie (CARITAS) onderschrijft mede het eisenplatform. Is het niet op zijn minst 'eigenaardig' dat werkgevers én vakbonden samen één en hetzelfde eisenplatform onderschrijven en samen aktie voeren ? Er wordt in deze zin ook wel eens over een 'monsterverbond' gesproken.

Werknemers én werkgevers

J.W. : Ik weet dat dat vanuit kritische kringen nogal wat reaktie heeft ontlokt. Maar ik vind wel dat je dat ook moet zien in het kader van de ontwikkelingen tot nog toe.

Kijk, LBC heeft het eisenplatform opgesteld. Hierin komen prioriteiten naar voor die duidelijk ten aanzien van de werkgevers gesteld zijn. De werkgevers moeten hierin hun verantwoordelijkheid opnemen. Voorheen was het meestal zo dat de werkgevers hun handen in de lucht staken en doorverwezen naar de overheid. Wij hebben dus deze keer onze strategie zo opgesteld naar de werkgevers toe dat ze wel moesten kleur bekennen. We hebben hen namelijk verantwoordelijk gesteld voor de onderbetaling, de onderbezetting, voor de slechte kwaliteit die op deze manier straks zal geleverd worden, voor de onaantrekkelijkheid van het beroep...enz. Gevolg is dat de werkgeversorganisatie voor de eerste keer in de sociale geschiedenis toegegeven heeft dat de eisen gegrond zijn. Zij gaven toe dat, als zij over de nodige financiële middelen zouden beschikken, zij deze eisen zouden inwilligen. Wel, dat is in onze analyse een vooruitgang, namelijk weten dat de werkgevers de eisen niet meer bekampen, maar zelfs onderschrijven. Nu weten wij allemaal dat de instellingen in België voor 100 % gesubsidieerd worden. Dus de overheid heeft, hoe je het ook draait of keert, hierin een beslissende rol want zij moet uiteindelijk met de centen over de brug komen. Het is dan ook aan ons samen nu om de overheid haar politieke verantwoordelijkheid te laten opnemen.

Is dat een monsterverbond ? Ik denk het niet. Voor mij gaat het om een fundamentele (her)waardering van de sektor en ik stel alleen maar vast dat dat door financiële middelen moet gebeuren, middelen die door de gemeenschap moeten worden aangedragen, waar de politiek dus voor moet zorgen.

OASE : Ook nieuw in het eisenplatform is de eis tot verhoging van de wedden van het kaderpersoneel in de sektor ?
J.W.
: Ja, dat is inderdaad een punt op het eisenplatf orm van de LBC. Waarom van LBC ? Omdat onze vakbond ook altijd de belangen van het Kaderpersoneel heeft opgenomen. Sinds 2 jaar is hier een kadergroep werkzaam, het NVK (Nationaal Verbond Kaderpersoneel) specifiek voor de opvoedingsinstellingen. Dat zijn dus direkteurs, adjunkt-direkteurs die in hun Raad van Beheer, in hun verbond niet meer aan hun trekken komen omdat zij eigen specifieke werknemerseisen hebben en daar nergens respons op krijgen. De LBC heeft dan deze groep helpen organiseren. Iedereen zal ook wel erkennen dat direktieleden in instellingen dikwijls minder betaald
worden dan de licentiaten onder hun personeel, er is ook een discriminatie naar anciënniteit e.d. In die zin past dit element mee in de herwaardering van het personeel, dus ook het direktiepersoneel 

Samen aktie voeren

OASE : Welke akties zijn tot nog toe gevoerd om de eisenbundel kracht bij te zetten ?
JW.
: In mei '88 (20 jaar na mei '68) zijn we begonnen met elke dinsdag bij Minister Lenssens te gaan aankloppen. Dat was eigenlijk in navolging van 'de dwaze moeders' die in Argentinië naar de plaza Major trokken om er hun onrecht aan te klagen. In september '88 zijn we dan begonnen met een briefschrijfaktie naar het kabinet van Lenssens en Geens. Hier leggen we de link met Amnesty International, die het briefschrijven als hun wapen gebruiken. Deze aktiemiddelen zijn nieuw in het syndikalisme. Meestal staat men aan de fabriekspoorten en zegt men dat het werk neergelegd moet worden. We zijn bvb ook spandoeken gaan hangen op bruggen en uitvalswegen, wat dan aan Greenpeace doet denken. Al deze middelen zijn  van mei tot september uitgeprobeerd.

Samen betogen

Op 4 oktober '88 was er dan - samen met de ziekenhuissektor - een betoging gepland. Deze betoging was nog niet in gemeenschappelijk vakbondsfront. Wel hebben de basismilitanten van de BBTK op het niveau van de instellingen wel mee opgeroepen om te betogen en waren zij ook vertegenwoordigd op de betoging zelf. 4 oktober was een hoogtepunt, zo een massaal verzet was er vanuit onze sektor nog nooit geweest. Maar het verzet leverde niets op buiten een paar kruimels om de honger te stillen.

Ten gevolge van deze teleurstellende resultaten werden de akties terug hervat tot en met de bezetting van het kabinet Lenssens begin December waar wij met zachte doch dringende hand door de rijkswacht op straat werden gezet. Dit was ons laatste groot signaal. Als dat allemaal niet hielp zouden we tot de staking overgaan.

Samen staken

OASE : Ook het fenomeen 'staking' is nieuw in onze zachte sektor ?
J.W. :
Ja, er kwamen dan ook heel wat vragen bij kijken : 'Kan dat wel, een staking in de instellingen?', 'Hoe moet een staking er uit zien in onze sektor ?' ... In die zin is het belangrijk geweest dat één instelling, nl. Eigen Thuis uit Grimbergen, hier het voortouw heeft getrokken en dat men heeft laten zien dat het wel kon. Voor die instelling was dat een autonome beslissing en zal het zeker voor hen een lange strijd worden omdat nu pas de rest van de sektor stilaan hun voorbeeld volgt. Vanuit de vakbond zorgen we wel voor een duidelijke informatiedoorstroming, maar wij weten ook wel dat op papier alles makkelijker is dan in de praktijk. Opvoeders voelen zich verantwoordelijk voor hun jongeren of gehandikapten en nu moeten ze ineens andere prioriteiten gaan stellen. Die zaken liggen allemaal erg gevoelig.

OASE : De staking is - als je de aktielijst afgaat - duidelijk het laatste middel. Maar wie ligt nu wakker van een staking in de zachte sektor ? Er worden minimumdiensten gegarandeerd tijdens de staking, maar de meeste instellingen draaien al jaren op minimumdiensten. Zijn het dan eigenlijk niet alleen de jongeren en de gehandikapten die de dupe zijn van de staking ?
J.W. : Het is inderdaad erg voor de jongeren en de gehandikapten, dat zal ook niemand ontkennen in de sektor, integendeel. Maar je mag ook niet vergeten dat de wanhoop groot is. Wie wanhopig is, slaapt ook slecht. En direkties, Raad van Beheer, ministers worden direkt gekonfronteerd met de staking. Die zullen ook wel eens wakker liggen. Wat is nu het resultaat van die wanhoop die resulteert in een staking ? Dat het zich nu veruitwendigt. Die wanhoop is jaren binnen de instelling gebleven, nu komt dat massaal naar buiten. En nu kan niemand er nog om heen. Nu moet er iets aan gedaan worden.

OASE : Wat zijn nu nog de konkrete verwachtingen voor de nabije toekomst ?
J.W. :
Alle hypothesen liggen nu open. Een 120 tal instellingen zijn in staking of hebben een stakingsaanzegging ingediend. Voorlopig wordt 13 Februari afgewacht. Dan worden de begrotingen goedgekeurd in de Vlaamse Gemeenschap. Op dat moment weten we dus al iets meer. En naargelang de resultaten zal al dan niet verder gestaakt worden.

Wat het BBTK standpunt betreft spraken we met Jan Martens -BBTK-militant in de stichting Quadens.

Jan Martens aan het woord : "In de sektor van de opvoedingsinstellingen is het overgrote aantal instellingen (90 %) van CARITAS-huize. Het is dus als BBTK vrij moeilijk om daar binnen te geraken. BBTK is momenteel in een 20- à 30-tal instellingen vertegenwoordigd en heeft een 15 delegees binnen de sektor plus dan natuurlijk de leden.   

BBTK is eveneens sinds 1,5 jaar bezig met het eisenprogramma in de gehandikapten- en bijzondere jeugdzorg. Dit dus wel met beperktere middelen gezien het geringer aantal leden binnen de sektor. Onze vakbondsfunktionaris heeft om die reden naast de verantwoordelijkheid voor de opvoedingsinstellingen ook nog andere taken terwijl LBC een vakbondsfunktionaris heeft alleen voor de opvoedingsinstellingen. Dat maakt natuurlijk wel een verschil uit. Dat maakte o.a. dat de betoging van 4 oktober '88 nog niet in gemeenschappelijk vakbondsfront was. Dat wil echter niet zeggen dat BBTK toen niet vertegenwoordigd .was. In praktijk waren wij toen akkoord met de eisen van het platform maar de nationale organisatie was toen nog niet klaar om mee op de voorgrond te treden. De BBTK-militanten hebben dan maar zelf de zaak mee geforceerd, mee betoogt en ook opgeroepen om mee te betogen. Daar waar wij als BBTK vertegenwoordigd zijn doen wij dus aktief mee aan de betogingen en de stakingen. Inzake de staking nu kan gesteld worden dat het grote deel van de katholieke instellingen meestaken, maar zich meer beperken tot een 24-urenstaking terwijl BBTK tot een algehele staking oproept.

De ludieke akties die het laatste anderhalf jaar gevoerd werden hebben wel een goed effekt gehad inzake sensibilisatie van de bevolking maar hebben niet tot de inwilliging van de eisen geleid. Je kan blijkbaar geen druk uitoefenen op de ministeries door het voeren van akties en het op straat komen alleen. Wel door een staking. Maar staken is inderdaad nieuw in de sektor. Vandaar dat velen met twijfels en vragen zitten over het hoe en waarom van zo 'n staking binnen de sektor. Maar zolang de sektor met zijn komplexen blijft zitten van : We mogen wel akties doen, maar niet ten koste van de jongeren en de gehandikapten, zolang ook zal die sektor in een marginale positie blijven zitten.

Ook nieuw in deze sektor is dat de werkgeversorganisatie (CARITAS) mee de eisen onderschrijft. Op papier althans, want die eisen kosten hen niets. Wat de 38-urenweek betreft bvb gaan de werkgevers al dwars liggen. Ze weigeren de 38-uren week te erkennen zolang de vakbond niet zorgt voor het neutraliseren van de illegale werkuren tijdens de nachten en de vakantiekampen. Dus de werkgevers zijn maar mee voor bepaalde stukken van het eisenprogramma, namelijk die stukken waar zij ook voordeel uit kunnen halen. BBTK wil bijvoorbeeld 'Kontrole op de subsidies' in het eisenprogramma opnemen. Over dit punt wil Caritas niet spreken, dat wordt doodgezwegen.

Wat al die akties en betogingen en stakingen nu zullen opleveren zullen we moeten afwachten. Op 13 Februari is er nog een nationale koncentratie gepland in Brussel omdat dan de begroting zal worden goedgekeurd. Op basis van die beslissing zullen we dan het resultaat voorleggen aan de basis en dan zullen we moeten afwegen. We zullen zien.

  

De instellingen aan het woord

Naast de vakbonden, nu ook het woord aan de instellingen en hun bewoners.

EIGEN THUIS, een gemeenschappelijke woonvoorziening voor een 30-tal volwassen fysiek gehandikapten in Grimbergen was de eerste instelling die het initiatief tot staking konkretiseerde. Op 1 december '88 gingen zij van start voor een langdurige stakingsaktie. Zij moesten nog tot eind januari wachten alvorens hun initiatief door andere instellingen werd overgenomen. Momenteel zijn een 130 instellingen in staking, waarvan voorlopig een 10-tal instellingen Bijzondere Jeugdzorg.

Een lange strijd

Een gesprek met het bewonerskomitee, de vakbondsdelegatie en de direkteur van "eigen thuis". Rond de tafel vinden we Patrick Belgrado (LBC-delegé), Bea Thielemans (LBC-delegé), Ria Cerulis (BBTK-delegée) , Sep Cauwbergs (bewonerskomitee) en Jan Hertogen (direkteur Eigen Thuis) .

Wat voorafging

OASE : Sinds 1 december 1988 is "Eigen Thuis" als eerste instelling in staking gegaan. Wat is er aan die bewuste 1 december voorafgegaan ?
P. Belgrado
: Het eisenpakket bestond al een 2-tal jaren. De akties sinds maart '88 hebben omzeggens niets in huis gebracht. Ook de betoging van 4 oktober had niet het verhoopte sukses. Dan heeft de nationale belangengroep van de LBC 1 februari vooropgesteld als ultieme datum waarop de stakingen konden beginnen. Vanuit Eigen Thuis werd dat niet opportuun geacht en werd intern afgesproken om vroeger met de staking te beginnen. Op 1 november hebben wij dan de stakingsaanzegging ingediend en op 1 december zijn we gestart.

R. Cerulis : BBTK was steeds mee met het eisenprogramma, alleen in die zin dat we meestal de diskussies wat achternaholden. Maar er is wel altijd een eenheid geweest hier in de instelling tussen LBC en BBTK. Het grote werk is dan gebeurd in de maand november. Dit betekende konkreet naar het personeel en naar de bewoners toe duidelijk stellen van 'wat betekent een staking in onze sektor', 'Wat zijn de gevolgen voor het personeel, financieel en naar werk toe, en wat voor de bewoners'. Aan iedereen werd gevraagd of ze achter het eisenprogramma stonden : dat bleek zowel voor het personeel als voor de bewoners geen probleem. De volgende vraag was dan of iedereen achter een 'staking' stond : het overgrote deel van het personeel was hier mee akkoord, voor de bewoners lag dat natuurlijk iets moeilijker.

De minimumdiensten

OASE : Het sleutelwoord van de huidige staking in de sektor lijkt wel het garanderen van de minimumdiensten. Hoe heeft deze minimumdienst vorm gekregen ?
P.B.: Wij hebben o.a. geleerd uit de ervaringen van vroegere stakingen (alhoewel sporadisch) in de sektor. Als we denken aan de staking in Home Noordland waar de staking van het personeel geleid heeft tot de uiteindelijke sluiting van de instelling. Staking betekende toen effektief het werk neer leggen, dus de diensten moesten toen worden overgenomen door derden. Door de minimumdiensten in te voeren blijft nu alles binnen de instelling en kan men tevens nog instaan voor de basisbehoeften van de bewoners, nl. hygiëne, voeding, veiligheid,..

De minimumdienst zelf heeft hier vorm gekregen met heel veel praten, heel veel diskussiëren en ruzie maken. Dat heeft heel wat voeten in de aarde gehad eer dat rond was.

B. Tielemans : Daar is zelfs een paritair komitee aan te pas gekomen. Het personeel wou staken door diensten te beperken tot de strikt noodzakelijke aspekten, zoals in de CAO staat. De direktie vond dat we het urenpakket moesten halveren maar wel hetzelfde werk blijven leveren. Dat is een heel zwaar punt van diskussie geweest tot wij, met het personeel, op het paritair komitee in ons gelijk werden gesteld.

OASE : Hoe omschrijft U de positie van direkteur in zo'n stakingssituatie ?
R.C. : De direkteur is zélf lid van het N.V.K. (Nationaal Verbond Kaderpersoneel) en in die zin staat hij volledig achter de eisen en achter de staking. Maar vanuit zijn positie als direkteur neemt hij uiteraard ook een aantal andere standpunten in.

B.T. : De direkteur zit duidelijk op 2 stoelen. Enerzijds moet hij zijn verantwoordelijkheid opnemen ten aanzien van de bewoners en anderzijds zit hij ook in het stakerskomitee, in het NVK. Dat leidt wel eens tot harde diskussies, maar langs de andere kant doet hij ook alles om de staking mee te ondersteunen en uit te breiden.

Het bewonerskomitee

OASE : Wanneer is dan het bewonerskomitee ontstaan en wie nam daartoe het initiatief ?

Sep Cauwberghs: Dat is eigenlijk een moeilijke zaak. Het bewonerskomitee is eigenlijk een initiatief van de direkteur. Ik ben daar eigenlijk niet zo gelukkig mee, ten eerste omdat het idee niet van ons komt en ten tweede omdat het bewonerskomitee zou moeten opdraaien voor alles wat met de minimumbezetting niet kan worden opgevangen. De bedoeling namelijk van het komitee is om vrijwilligers aan te trekken voor die dienstverlening aan gehandikapten die nu omwille van de staking niet gebeurt. De oproep naar vrijwilligers is tot nog toe rampzalig. Er wordt omzeggens niet op gereageerd. Het bewonerskomitee is wel akkoord met de eisen van het personeel maar er is een groot verschil tussen achter de eisen staan of er konkreet mee te leven. Zeker als, zoals nu, de staking al 2 maanden duurt. Als gehandikapte ben je zo de speelbal. Wij hebben als minderheidsgroep ook niemand die ons verrtegenwoordigt in de gesprekken die nu gaande zijn. Er is zelfs geen gehandikaptenorganisatie die hier eens is komen informeren hoe wij de staking ondervinden. Die verenigingen organiseren alleen koffiekransjes en eens een karnavalnamiddag met orkestje en gezellig samenzijn om ons wat bezig te houden. Wij zijn als gehandikapten gebruikers van diensten, maar er is geen organisatie die voor ons opkomt of onze belangen verdedigt. Er bestaat wel een konsumentenorganisatie die de belangen van de konsument verdedigt, maar wij worden steeds in een hoekje geduwd.

OASE : Staken is vrij nieuw in de sektor.  Wat  betekent  'staken'  nu konkreet voor het personeel en de bewoners ?
R.C. :
Elke instelling vult de staking en de minimumdienst naar eigen kunnen en behoeften in. In Eigen Thuis is het werk gewoon verdeeld onder alle personeelsleden. Wij werken nu allemaal nog een 50 %. De resterende 50 % wordt gedeeltelijk gebruikt voor vergaderingen, akties, betogingen e.d. 

S.C. : Het is nogal moeilijk om te veralgemenen wat de staking voor de gehandikapten betekent. De noden van de gehandikapten zijn zo individueel en zo verschillend. Iemand die ' bvb zwaarder gehandikapt is heeft minder mogelijkheden en is dus afhankelijker van derden en zal dus de staking als erger aanvoelen dan iemand die nog meer zijn plan kan trekken. Voor de staking kon hier iedereen zo'n individueel mogelijk leven leiden : bvb uren van opstaan en slapen gaan, dagbezigheid en dergelijke werd door ieder van ons zelf ingevuld. Nu moeten wij gezamelijk opstaan en slapen gaan, kunnen we overdag niet meer weg want de aangepaste vervoersdienst van Eigen Thuis staakt ook ...er is wel een alternatief maar dat is duurder... Wij zijn eigenlijk gegijzeld in ons eigen (t)huis.

In het begin dachten wij ook wel dat we dat een paar weken konden opbrengen, maar de staking duurt nu al 2 maanden. Zeker als dat zo lang duurt wordt dat moeilijker en komen er meer spanningen tussen personeel en bewoners.

OASE : Zou een alternatief niet kunnen zijn dat de gehandikapten zelf naar de overheid toe hun belangen verdedigen in dergelijke situaties als blijkt dat niemand voor die belangen opkomt ?
S.C. :
Wij hebben daar wel aan gedacht, maar als we bvb in Brussel willen geraken hebben we al personeel of vrijwilligers nodig. Langs de andere kant zijn de meesten ook vrij passief. Zij voelen de staking eerder als een straf aan en als in het dagelijks leven van de tal van inspraakmogelijkheden hier in huis al geen gebruik wordt gemaakt dan zal dat nu ook niet gebeuren om initiatieven te nemen of akties te voeren.

OASE : Eigen Thuis heeft tot nog toe heel wat tijd en energie besteed aan de bekendmaking en de uitbreiding van de aktie. Tot vandaag vervult Eigen Thuis ook een sekretariaatsfunktie naar andere instellingen toe. Wat betekent die funktie eigenlijk ?
P. B.
: Het heeft natuurlijk weinig zin om in je eentje te blijven staken. Vandaar dat het van in het begin ook de bedoeling was om de sektor warm te maken om onze aktie op te volgen. Iedereen was de ludieke akties beu, maar staking was te nieuw en te vreemd. Er moest toch iemand laten zien dat het ook kon en moest in deze sektor. Dus nu kunnen hier andere instellingen terecht als zij vragen of problemen hebben omtrent de staking. Ook gaan wij - indien nodig - naar andere instellingen toe om te vertellen hoe het er bij ons aan toe gaat.

 

Jan Hertogen:  Het geloof in onze mogelijkheden en onze aanbreng inzake de uitbreiding van de sektor heeft ook te maken met het geloof van de vakbonden, die effektief de strijd van de werkers ter harte nemen. In onze hele strijd in het naar buiten treden hebben wij in direkt kontakt met de vakbonden aan een opbouw gewerkt die geleid heeft tot 2 kruciale momenten : 1. 14 december waarop de vakbonden de mogelijkheid om een stakingsaanzegging tè doen publiekelijk bekend maakten en opriepen tot staking en 2. half januari hebben de vakbonden resoluut voor konkrete eisen als +20 % loonsverhoging, verhoging van personeelsnorm en kompensaties gekozen. Dat zijn de twee ontwikkelingen waar de huidige stakersbeweging zich naar richt. Als hier geen fundamentele tegemoetkomingen in worden toegezegd dan blijven we verder staken ... tot het bittere einde. De stakingsbeweging is van onbepaalde duur, daar is geen limiet op gezet. Voorlopig wordt uitgekeken naar 13 februari. Maar als daar geen bevredigende resultaten uit komen - zelfs niet na maksimale syndikale druk - dan gaan we verder met de staking.

OASE : Ligt de positie van direkteur nu niet erg dubbel, nl. enerzijds de aktie ondersteunen en anderzijds de verantwoordelijkheid blijven nemen ?
J. H. :
Dat is juist. Ik neem ook de verantwoordelijkheid op voor het welbevinden van de gehandikapten in de stakingssituatie binnen de beperkingen van de minimumdiensten zoals dat werd afgesproken. Dat weerhoudt mij er echter niet van om die situatie te beoordelen als een situatie van morele chantage, zelfs van politieke gijzeling vanuit de overheid. De verantwoordelijkheid ligt bij de beleidsvoerders.

OASE : De akties die nu gevoerd worden kunnen op verschillende gebieden als 'historisch' bestempeld worden.
J.H. :
Historisch is bijvoorbeeld de eenheid die hier op de voorgrond treed in de sektor op dit moment. Ik denk aan de eenheid tussen arbeiders- en bediendenkaders, de eenheid tussen de onderlinge diensten binnen één instelling, de eenheid tussen LBC en BBTK ... De solidariteit is groot op dit moment en die solidariteit hebben we nodig om vol te houden.

De verenigingen aan het woord

OASE informeerde ook naar het standpunt van de gehandikaptenorganisaties inzake de staking in de opvoedingsinstellingen. Aan het woord zijn achtereenvolgens Bruno Ruebens van het VFG (Vlaamse Federatie Gehandikapten) en J.P. Meirens van het KVG (Katholieke Vereniging Gehandikapten).

VFG-standpunt

Wij zouden als gehandikaptenvereniging aan de kant kunnen blijven staan en ons geen betrokken partij voelen in het konflikt tussen werkgevers en werknemers. Maar de looneisen hebben te maken met de kwaliteit van de opvang en daar hebben wij als gebruikersorganisatie zeker een mening over. Bovendien wordt kwaliteit niet alleen bepaald door betere arbeidsvoorwaarden. Wij menen dat de eisen moeten geplaatst worden in de globale kontext van de zorg, hetgeen een grondige diskussie over het Fonds 81 voor gehandikapten betekent. Hier wordt de volle verantwoordelijkheid van Minister Jan Lenssens aangesproken. En daarin is de gehandikapte wel betrokken partij.

De VFG ondersteunt de eisen van het personeel van de instellingen ter verbetering van hun financieel statuut en de arbeidsvoorwaarden. Even onontbeerlijk vinden we de opheffing van de personeelsstop. Vanzelfsprekend zullen betere werkomstandigheden de kwaliteit van de verzorging en de pedagogische begeleiding ten goede komen. We denken aan de motivatie van het personeel, aan een grotere deskundigheid door meer kansen op bijscholing en training, aan een weloverwogen begeleiding via meer onderling overleg en aan meer tijd en aandacht voor iedere gehandikapte.

De VFG benadrukt echter dat een hogere kwaliteit ook meer vraagt dan een beter personeelsstatuut en afhankelijk is van een differentiatie in het voorzieningenaanbod. Dit betekent dat in de residentiële zorg, maar niet minder in de ambulante voorzieningen, de vrije keuze van de gehandikapte centraal moet staan en gerespekteerd moet worden. De behoefte van de gebruiker moet het uitgangspunt zijn. We denken aan :

- de opheffing van de erkenningsstop voor bepaalde types van in­stellingen. (De lange wachtlijsten bewijzen dit. )
- de nieuwsoortige voorzieningen zijn dringend aan een reglementering toe. (Begeleid wonen, zelfstandig  wonen ..)
- oprichting van een Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van Gehandikapten zou reeds een grotere waarborg betekenen voor een efficiënte differentiatie van het voorzieningenaanbod en een kontrole der beschikbare middelen. De VFG eist verder een fundamentele analyse en diskussie over de budgetten voor het Fonds 81 (7.680,3 miljoen frank in de ontwerpbegroting) . Vooraleer een stijging van de middelen te bepleiten, zou moeten gedacht worden aan een herverdeling van bestaande middelen. We vragen ons bvb af of men voor semi-internaten voor schoolgaande jongeren niet dringend aan een behoefte-onderzoek toe is. In het Fonds slorpen deze internaten 750 miljoen op.

VFG wil ten allen prijze vermeden zien dat de gehandikapten op één of andere wijze het gelag zouden betalen en getroffen zouden worden door de personeelsakties of de gevolgen ervan. Het geld voor hogere lonen zal ergens moeten gehaald worden. Wij zullen echter nooit aanvaarden dat een tegemoetkoming aan de looneisen een verhoging van de eigen bijdrage van de gehandikapte tot gevolg zal hebben. Ook om de personeelseisen af te dwingen kan de VFG niet alle aktiemiddelen goedkeuren : wanneer tot staking wordt overgegaan zal de gehandikapte daar alleszinds hinder van ondervinden. De kontinuiteit in de verzorging moet gegarandeerd worden.

De VFG wenst ten laatste mee te werken aan een gemeenschappelijk platform met alle betrokken partijen en groeperingen, die akkoord kunnen gaan met bovenvermelde punten.

Het KVG-standpunt - KVG in eigen tijdschrift - Zie ook Straal (CM)

De KVG kan veel begrip opbrengen ten aanzien van wat momenteel gebeurt in de sektor. In die zin staan wij ook achter de eisen van het personeel. KVG wenst dus de aktie te ondersteunen, maar heeft wel enige twijfels over het aktiemiddel, namelijk de staking. Maar wij begrijpen ook dat de staking als allerlaatste middel wordt aangewend om de eisen kracht bij te zetten, als alle andere middelen niets uithaalden. Wij zullen verder onze leden de raad geven - naar financiële konsekwenties van de staking voor de gehandikapten - om maar te betalen voor wat ze momenteel aan zorgen krijgen, tengevolge van de minimumdiensten. De keuze ligt dan bij hen of ze hier al dan niet op willen ingaan.

M.W.

Besluit

Gemeenschapsminister Lenssens legde zopas, nl. 3 februari aan de vakbonden van het personeel van de partikuliere opvoedings- en gehandikapteninstellingen een voorstel tot loonsverhoging voor. Dit houdt in dat de meeste personeelsleden eind 1990 bruto 6 è 7000,-f rank meer zullen krijgen. Hij stelt voor een eerste aanpassing in september '89 te verwezenlijken en een tweede helft in december 1990. Het voorstel van Lenssens behelst verder (telkens in 2 fasen) een invoering van een haard-en standplaatsvergoeding voor inkomens lager dan 53.000,-frank, het optrekken van de maandpremie tot 1.080 frank, het verhogen van de toeslag op zondagwerk van 50 % naar 100 %, het invoeren van een toeslag op nachtwerk van 20 %. Daarnaast wordt een loonsverhoging toegekend die de ambtenaren in 1989 zullen krijgen, nl.2 %. De verhoging van het vakantiegeld wordt niet toegekend en de lonen van maatschappelijk werkers en direkties zouden ook verhoogd worden, doch minder.

De vakbonden zijn niet zo gelukkig met dit voorstel. Volgens de vakbonden zou de loonsverhoging in werkelijkheid neerkomen op een 3 tot 4.000,-frank netto per maand. Verder zijn er geen tegemoetkomingen inzake de uitbreiding van de personeelsnorm en de kwaliteitsbewaking. De vakbonden zullen zich in de loop van de week verder uitspreken over het voorstel.- Ondertussen werd op de vraag van Lenssens om de stakingen onmiddellijk stop te zetten niet ingegaan. Deze week zal dus ook verder besproken worden wat er nu staat te gebeuren maar daar kon OASE niet meer op wachten, U verneemt het vervolg in de volgende OASE.

M.W.

Bijzondere Jeugdzorg - zie artikel OASE mei 1989